ما زنده از آنیم که آرام نگیریم

بسم الله الرحمن الرحیم

جریان های دانشجویی از ابتدای به وجود آمدن خود همواره با فراز و فرود هایی همراه بوده است. وجه بارز این گروه ها قبل از انقلاب مبارزه با نظام شاهنشاهی بود که در پازلی بزرگتر که مبارزه با آمریکا بود قرار میگرفت. چیزی که آن سال ها غالبا به مبارزه با امپریالیسم تفسیر میشد و نشات گرفته از گروه های چپ بود. بعضا عنوان شد که مبارزه گروه های مسلمان با آمریکا نیز نسخه ای تقلبی از از مبارزه چپ ها با آمریکا بوده است. اما این گزاره به مرور زمان و با وقوع انقلاب اسلامی رنگ باخت. اوج مواجهه ی جریان مسلمان انقلابی با آمریکا در 13 آبان سال 58 و در جریان تسخیر سفارت رخ داد. از آن پس وجه مبارزه با آمریکا در جریان دانشجویی و در کشور و بین جریان های سیاسی قوت گرفت و جنایت های مکرر آمریکا به این جبهه گیری دامن زد.

اگر بخواهیم جریان مبارزات ضدآمریکایی -که بعد تر در یک مختصات دینی نام مبارزه به استکبار را به خود گرفت- بررسی کنیم بی شک این جریان در دوره هایی افول قابل توجهی داشت و این افول بی ربط به دولت ها و مشی آن ها نبود.

در دوره آقای هاشمی مسئله خاصی دیده نمیشود. در دوره آقای خاتمی به صورت جسته و گریخته اتفاقاتی رخ داد. اما آنچه که برخی جریانات دانشجویی را دوباره وارد این عرصه کرد پرونده هسته ای ایران بود. اولین بار ورود دانشجویان در سال 82 و در مقابل کاخ سعدآباد و در اعتراض به روند مذاکرات و پذیرش پروتکل الحاقی رخ داد که از قضا دیده شد واثرگذار هم بود. در این سال ها و سال های بعد مسائل دیگری را نیز میتوان در همین روند استکبارستیزی –و نه لزوما آمریکا ستیزی- تفسیر کرد.

حال میخواهیم برشی از این فعالیت ها را با تکیه بر اتفاقات یکی دو سال اخیر بررسی کنیم

در سال های بعد وقتی مذاکرات بین ایران و کشورهای غربی دوباره جدی شد این جریان دانشجویی بود که پیشگام نسبت به بقیه حفظ و حراست از حقوق ملت را خط قرمز خود دانست و به رصد دقیق این مذاکرات پرداخت. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که تنها دانشجویانی در این سال ها در مسیر حفظ حقوق مردم ایستادند که وابستگی به گروه های سیاسی نداشتند. در واقع همین گروه ها بودند که نسبت به مذاکرات زمان دولت دهم به مسئولیت سعید جلیلی واکنش نشان میداند و همین جریان بعدتر نگرانی هایش را در دولت یازدهم نیز پیگیری کرد. اما اتفاقات رخ داده در دولت یازدهم از چه قرار بود؟ در تابستان گذشته دولت اعلام کرد به دنبال عادی سازی روابط با آمریکا است، حرف و حدیث هایی از امکان ملاقات دو رئیس جمهور در سفر نیویورک وجود داشت. پس از سفر و تماس تلفنی با اوباما کمیته ی صیانت از منافع ایران با تجمعی انتقادی در فرودگاه اعلام موجودیت کرد  که البته بی حاشیه نبود. نگرانی این جریان و جریانات دیگر دانشجویی که در این زمینه حساس بودند بعدتر با اظهار نظرها و فعالیت های برخی مسئولین افزایش پیدا کرد. از جمله آن تلاش ها اظهار نظرهایی –مانند آنچه به نقل از آقای هاشمی منتشر شد- مبنی بر حذف شعار مرگ بر آمریکا بود. این عوامل دست به دست هم دادند تا در پاییز سال 92 این فعالیت ها به اوج خود برسد چرا که جریان دانشجویی مشاهده کرد این بار خطر از درون کشور است.

دانشجویان در این برهه تصمیم گرفتند فعالیت های خود را که محدود به جمع های دانشجویی و دانشگاهی بود گسترش دهند و در جمع مردم نیز حرف های خود را بزنند. نتیجه آن شد که مجموعه ای از تجمعات هفتگی بعد از نماز جمعه در تهران و چند شهر دیگر شکل گرفت. نامگذاری جمعه ها از جمله به «جمعه ی بی اعتمادی به آمریکا»، «شفافیت و صداقت با مردم» و «عذرخواهی آمریکا از نژادپرستی و فریبکاری» -که در پی اظهارات شرمن صورت گرفت- از دیگر اقدامات این جریان بود. دانشجویان دست به چاپ نشریات متعدد و توزیع آن ها در محافل مختلف زدند. این نشریات به دلایل و ریشه های استکبارستیزی اشاره داشت و نسبت به روند دولت هشدار میداد. تولید محصولات صوتی و تصویری جلوه ی جدید و بی سابقه ای از فعالیت های ضداستکباری جریان دانشجویی در این دوره بود. یکی از چالش هایی که دانشجویان در این دوره با آن مواجه بودند نسبت حرکت آنان با رهبر انقلاب بود. حتی بسیاری از دانشجویان دیگر نیز به این بهانه که چون رهبری سکوت کرده اند ما نیز باید سکوت کنیم با این فعالیت ها همراه نمی شدند. شکل گیری چنین بحث هایی به روشن شدن بسیاری از گره ها کمک کرد.

در این میان عده ای از افراد که حامی دولت بودند خواستند این جریان را وابسته به گروه های سیاسی از جمله پایداری معرفی کنند. حال آنکه در این دوره جریاناتی که بخشی از پازل سیاسی کشور بودند عموما به دلایل و توجیهاتی که داشتند –از جمله همان سکوت رهبر انقلاب- یا سکوت کرده بودند یا اینکه همان ها هم فعالیت هایشان را ذیل فعالیت های جنبش دانشجویی تعریف میکردند.

بعد از آنکه در 4 آذر سال گذشته توافق ژنو بین ایران و کشور های دیگر  صورت گرفت با اینکه صدا و سیما و بسیاری از رسانه های حامی دولت در کشور جشن گرفته بودند اینبار هم دانشجویان نسبت به این توافق ضعیف هشدار دادند. این جریان تازه به پا خواسته اما ریشه دار در این مرحله وارد برگزاری همایش هایی در سطح کشور شد تا بتواند صدای خود را بلند تر به گوش مردم برساند. از جمله این همایش ها می توان به دلواپسیم، خط قرمز، آدرس غلط و راه و چاه که هر کدام به دلایلی برگزار شدند اشاره کرد. دلواپسیم نسبت به توافق ژنو اظهار نگرانی میکرد و با حضور دو سه هزار نفری حضار برگزار شد که این مسئله باعث حمله مستقیم بعضی رسانه ها به این جریان دانشجویی مستقل و حتی تمسخر آن شد. خط قرمز نگرانی دانشجویان از عبور کردن از خط قرمز ها را بیان میکرد. آدرس غلط هشدار میداد که مبادا بخواهیم پیشرفت اقتصادی کشور را به جای تمرکز بر ظرفیت های داخلی منوط به مذاکرات کنیم و راه و چاه نیز نگرانی اش را از اینکه مبادا اقدام نابجایی مانند سال گذشته در سفر رئیس جمهور رخ دهد بیان میکرد. این سلسلع همایش ها با روی ترش رسانه های حامی دولت مواجه شد. این رسانه ها با اینکه هربار این جریان دانشجویی را متهم به تندروی و وابستگی میکردند اما هیچگاه نگفتند که این جریان، دانشجویی و مستقل بوده و عده ای دانشجو این جریانات را پیش میبرده اند که میتوانیم امروز آن ها را به اسم نام ببریم.

فعالیت ها ضد استکباری دانشجویان گرچه با مسئله ی هسته ای جان تازه ای به خود گرفت اما تنها به آن محدود نماند. به طور مثال میتوان به اعتراضات مکرر دانشجویان به جنایت صهیونیست ها در غزه اشاره کرد که نمونه آخر آن در غرفه های «غزه تنهای پیروز» در چهار راه ولی عصر و در جریان جنگ 2014 اتفاق افتاد. این غرفه ها به همت دانشجویان دانشگاه های تهران برپا شد و هدف خود را ارتباط گیری مستقیم با مردم میدانست. این کار بخش های مختلفی داشت، از ارتباط گیری با خبرگزاری ها تا برپایی خود خیمه و راه اندازی وبلاگ. از آوردن کارشناس های مختلف، پخش و اجرای سرود به صورت زنده، پخش و معرفی فیلم  و مستند تا برگزاری جشنواره نقاشی برای کودکان. بخش های خوبی از این فعالیت ها توسط هم کلاسی های مان در همین دانشکده فنی دانشگاه تهران صورت گرفت.

نکته ی قابل توجه آن است که در تمام این فعالیت ها تنها جریانی از دانشجویان در مسیر حفظ عزت و منافع کشور وارد عمل شد که نه خود را وامدار به گروهی میدید و نه از این جهت مصلحت سنجی میکرد میکرد که اگر اعتراض کند چه اتفاقی برای خود و جریانشان خواهد افتاد. البته که هیچ جریانی خالی از اشکال و نقد نیست. اما جریانات دیگری که بعضا با برخی اصحاب قدرت سَر و سِرّی داشتند در این اتفاقات عموما خاموش بودند و اینگونه فعالیت ها را در اولویت نمی دانستند!